Bu yazı dizisindeki yazılar Verlyn Flieger’in A Question of Time isimli kitabından faydalanılarak ve kitap içerisindeki konu sırasına uyularak yazılmıştır.
Inklings ve The Notion Club Papers
The Notion Club Papers’ın (TNCP), The Lost Road’a (TLR) nazaran en ilgi çekici yanı hikayenin karakterleridir. TLR’daki karakterler okuyucular açısından ilişki kurulması daha zor karakterlerdir ve o evrene girmek daha zordur. Hem karakterleri hem de evreni anlamak, işleyişi anlamak, hele de yarım kalan bir eserde oldukça zorlayıcıdır. Ancak TNCP’ın yapısı bundan oldukça farklıdır. J.R.R. Tolkien’in biyografisine kabaca bakmış bir kişi bile, yazarın çocukluğundan itibaren içinde yer aldığı özel grupları hemen hatırlayacaktır. Son dönemde Oxford’daki arkadaşları ile beraber olduğu “Inklings” de bu grupların sonuncusudur.
Inklings başlı başına ayrı bir konu olmakla beraber, şu noktada Inklings hakkında en azından özet bir bilgi vermek TNCP’ın anlaşılması için önemlidir. Inklings’in eski hali, içinde sadece Tolkien’in ve C.S. Lewis’in bulunduğu bir okul topluluğudur. Tolkien bu eski halde toplantıların kayıt kitabını tutan kişidir. Ancak sonradan dağılan bu topluluk, Tolkien’in ve Lewis’in dostları ve meslekdaşları ile yeni bir hal almıştır.
Inklings’in yeni hali, Tolkien’in yanı sıra, C.S. Lewis, Owen Barfield, Hugo Dyson, Charles Williams ve J.A.W. Bennett gibi önemli karakterlerin yer aldığı bir topluluktur. Aslında resmi bir halleri pek yoktur, daha çok bir arkadaş grubudur. Genellikle C.S. Lewis’in ofisinde ya da başta The Eagle and Child olmak üzere çeşitli “pub”larda toplanan bu arkadaşların yaptıkları, yazdıkları eserleri birbirlerine okumak ve bu eserleri yorumlamaktır. Bunun yanında her biri kişilikleriyle de birbirlerini etkilemişlerdir. Toplantılar her zaman ciddiyet içerisinde geçmez, zaman zaman eğlenceli ve esprili toplantılar da olur. J.R.R. Tolkien’in oğlu Christopher Tolkien de daimi katılımcılar arasındadır, ama sadece daimi katılımcılar yoktur, bunun yanında toplantılara katılan misafirler de vardır.
The Inklings
Inklings’in TNCP açısından önemi, TNCP’da anlatılan hikayenin geçtiği ortamın ve karakterlerin, neredeyse herkese Inklings’i anımsatıyor oluşudur. Hatta okuyucularda ve Tolkien araştırmacılarında sıklıkla TNCP’daki karakterler ile Inklings arasında bir eşleştirme yapma çabası da görülür. Bu oldukça anlaşılır bir çabadır, çünkü Tolkien de bu konuda bize farklı doneler sunmuştur. Christopher Tolkien, babasının TNCP’ın taslaklarında sürekli karakterlerle oynadığına dair notlar olduğunu paylaşmıştır. Tolkien, TNCP’ın ilk bölümündeki ana karakter olan Ramer için önce kendini ima ederek “self” notunu düşmüştür, fakat sonrasında üstünü çizerek C.S. Lewis’i ima ederek “CSL” ve son olarak da tekrar Tolkien imasıyla “To” notunu yazmıştır. Yine sonradan Guildford ismine dönüştürdüğü Latimer karakteri için kendisini ima ederek “T” düşmüştür. Franks karakteri için “CSL” notu düşerek Lewis’i ima ederken, sonradan Lowdham’a dönüşen Loudham karakteri için de “HVD” notu düşerek Hugo Dyson’ı ima etmiştir.
Verlyn Flieger, Tolkien’in başlangıçta Inklings ve TNCP karakterleri arasında belirli denklikler oluşturduğunu düşünür. Ancak bu denklikler taslaklar geliştikçe bir dönüşüme uğrar. Flieger bu dönüşümü şu sözlerle anlatır:
Metnin Aslı
In fictionalizing his Club, Tolkien pretty clearly played with identities, both disguising and revealing them and mixing and matching characteristics. Much of this playfulness, however, was almost certainly for his own and probably the other Inklings’ private amusement.”
A Question of Time
Çevirisi
Klübünü kurgularken, Tolkien çok açıkça kimliklerle oynamıştır, onları hem gizlemiştir hem de açığa vurmuştur ve karakteristiklerini de karıştırıp eşleştirmiştir. Bu oyunculuğun çoğu, aslında, neredeyse kesin bir biçimde kendisinin ve muhtemelen diğer Inklings üyelerinin özel eğlencesi içindir.
A Question of Time
Inklings konusunda bilgili bir okuyucu için bu durum aslında, TNCP’da yer alan hikayenin ikinci plana atılmasına sebep olmuştur. Okuyucu için kim kimdir oyunu başlar ve kimlikler eşleştirilmeye çalışılır. Flieger bu konuda en iyisinin, TNCP’ın özünde Inklings’i yansıttığını kabul etmek ve birebir eşleştirme çabasına girmemek olduğunu belirtir.
Bu konuda Flieger’in bu tespitlerini bence bir adım öteye götürmek de mümkündür. TNCP’ın özellikle ana karakterlerinde en net görülen şey Tolkien’in kendi kişiliğinin yansımalarıdır. Bu nedenle birebir eşleştirme çok mümkün olmayacak ve her seferinde bir açık oluşturacaktır. Bruce G. Charlton da blogunda yer alan “A companion to The Notion Club Papers” makalesinde benzer bir yorumu yapmaktadır.
TNCP’daki ana karakterleri sayarsak bunlar sırasıyla Ramer, Guildford, Lowdham, Jeremy, Dolbear ve Frankley karakterleridir. Bu konudaki görüşlerimi, Charlton’ın görüşleri ile birleştirdiğimde şöyle bir sonuç çıkmaktadır:
- Ramer karakteri özellikle ilk bölümde Tolkien’in yansıması gibidir. Gördüğü rüyalar ya da yakazalar ile hikayeye asıl yönünü verir. Her ne kadar konu olarak uzay seyahati hikayesi ile C.S. Lewis’i hatırlatsa da, bilakis Lewis’den bir çok yönde ayrılmaktadır.
- Guildford karakteri her ne kadar genellikle Warnie Lewis (C.S. Lewis’in kardeşi) gibi düşünülse de kişilik özelliklerinde ayrılan noktalar çoktur. Guildford da TNCP’da, Inklings’in eski halindeki Tolkien gibi kayıtları tutan kişidir.
- Lowdham özellikle hikayenin ikinci kısmına rengini veren ve zaman seyahatini öne çıkaran kişidir. Kişilik özellikleri ile Hugo Dyson’ı anımsatsa da (ki TNCP’ın birinci ve ikinci bölümlerindeki Lowdham da değişmiştir) ilgi alanları, becerileri ve özellikleri Tolkien’i anımsatır.
- Jeremy, ekibin genç karakteridir. Lowdham’ın oğlu gibi davranır, bu nedenle genellikle Christopher Tolkien ile eşleştirilir.
- Dolbear, genel olarak Humphrey Havard’ı hatırlatır.
- Frankley ise taslaklarda C.S. Lewis atfı olmasına rağmen, hikayede çok etkin olmayan bir role sahiptir.
.
Dolbear ve Frankley karakterlerinin dışındaki karakterler bir biçimde Tolkien ile ilişkilidir. Jeremy’nin varlığı da TLR’daki baba-oğul karakterler varlığını anımsatır. Bu nedenle TNCP içerisindeki karakterlerin, Tolkien’in kendi kişiliğinin farklı bir biçimde yansımaları olduğunu düşünmenin çok uzak bir ihtimal olmadığı kanaatindeyim.
Charles Williams gibi önemli bir Inklings karakterinin bu hikayede olmaması aslında oldukça anlaşılabilir bir şey, çünkü kendisi TNCP yazılmadan önce, Mayıs 1945’te vefat etmiştir. Tolkien de Flieger’in eğlencelik olarak gördüğü bu karakter karışımlarına onu katmayarak, artık aralarında olmayan dostlarına belki de bir vefa örneği göstermiştir.
C.S. Lewis’in olmaması, ya da Tolkien’in Ramer karakterini kendisi-Lewis-kendisi sırasıyla sürekli dönüştürmesinin sebebi belki de aslında Lewis’in hikayede karakter olarak değil ama birinci bölümün konusu olarak yer almasıdır. Bu bölüm Lewis’in yazdığı uzay seyahati hikayesi üzerine tartışmaların geçtiği bir bölümdür. Konu hakkında Tolkien’in Zaman’ı – Bölüm 20 yazısında çeşitli spekülasyonlar yapmıştık.
Karakterlerin bu derecede dönüşüm yaşadığı bu hikayenin sunuşu da çok hoştur. Bu konuya gelecek yazıda değineceğim.
