Aralarında Melkor’un da olduğu Ainur kendi düşüncelerinden doğan ihtişam dolu bir müzik ortaya koyar. Melkor diğerlerinden farklı yönde gelişen ve zamanla kök salan düşüncelerini gizleyemez, müziğe yansıtır. Kendini ifade etmek, müziğin üzerinde hakimiyet kurmak ister ve belli bir seviyede başarılı da olur. Diğer Ainur’un ezgilerini bozar, ümitlerini kırar ve bu sayede kendi nizamsız ezgileri ve sesleri ortama hakim olur.
Melkor kendi nefsine uyarak müziği defaatle sabote eder… Bunun yansımasını Orta Dünya tarihi boyunca gözlemleyebiliyoruz.
Mighty are the Ainur, and mightiest among them is Melkor; but that he may know, and all the Ainur, that I am Ilúvatar, those things that ye have sung, I will show them forth, that ye may see what ye have done.
J.R.R. Tolkien / The Silmarillion / Ainulindalë
Kudretlidir Ainur ve içlerinde en kudretlisi Melkor, ama malumudur onun ve bütün Ainur’un ki, ben Ilúvatar’ım, söylediğiniz tüm ezgileri izah edeceğim sizlere ve tüm yapıp ettiklerinizi görebileceksiniz.
J.R.R. Tolkien / Silmarillion / Ainulindalë
Yeryüzünü elflere ve insanlara hazır etmek için birçok Ainur Orta Dünya’ya indiklerinde aralarında Melkor da vardı ve Müzik’in icra edilişi sırasında nasıl bozgunculuk ettiyse yeryüzünün şekillendirilmesi sırasında da aynı şekilde bozgunculuk etmişti. Valar’ı yıldırmış ve ümitsizliğe düşürmüştü. Melkor’un uyumsuzluğu Orta Dünya hazırlıklarının daha ilk aşamalarında başrol oynuyordu. Her yerde ve her fırsatta, birçok eserde Melkor’un yıkıcı müdahelesi vardı. Melkor’un iradesi ortama hakim olabilmişti.
Nefsinden aldığı emirlerle kendi düşüş rotasını izleyerek değişen motivasyonlarla (hükmetme sevdası, utanç, öfke, kıskançlık, nefret…) Orta Dünya’daki Melkor’un varlığına farklı pencerelerden bakabiliriz.
Kaosun Tohumu Melkor
Melkor, sürekli uyum bozan bir karakter olarak karşımıza çıkar. Kısa bir özet yapacak olursak, Melkor ilk esaretinin bitiminde elflere karşı uyanan kıskançlıkla karışık nefret duygusunu gizler ve herkese inandırdığı yapıcı bir karakterin altında hain planlar örer ve başarılı bir şekilde çoğunu tatbik eder. Yıkımları saymakla bitmez. Elflerin gizlice silah üretmelerini Melkor’un örgülediği yalanlar ağı tetikler. Yüksek kral Finwë’yi bizzat kendisi katleder. 3 Silmaril’i çalar ve bu şekilde elfler arasında ilk düşmanlığa ve Alqualondë’deki akraba kıyımına sebep olur. Melkor İki Ağac’a da kıyarak Valinor’un ışığının madden ve manen sönmesine sebep olur. Elflerin üzerine acılarla dolu, tarifi zor ve insanların da nasibini alacağı karanlık bir kaderin kapısını açar. Balroglar’ın, ork gibi yaratıkların ve ejderhaların belirmesine, sayısız savaşlar, on binlerce ölüm ve yıkımlara sebep olur. Saçtığı kötülük tohumlarıyla verdiği zarar ve ektiği kaos, Birinci Çağ’ın sonunda Orta Dünya’yı sonsuza dek terk etmeye mahkûm edildikten sonra da tüm zamanların sonuna dek devam etmiştir.
Melkor’un olmadığı bir Orta Dünya ne kadar da güzel olurdu. Sebep olduğu hiçbir kötülüğün olmadığı, elflerin bir arada insanlarla birlikte barış içinde yaşadığı büyülü bir dünyadan bahsediyor olabilirdik. Elfler hiçbir zaman Orta Dünya’yı terk etmek zorunda kalmış olmayacaktı. Gerçi böylesine kusursuz bir dünyada İki Ağaç’a da gerek olmayacağı gibi, onların yaratılmasına da sebep oluşmuş olmayacaktı. Bu da Silmariller’in zuhur aleminde var olmaması anlamına gelirdi… İpin ucundan çektikçe farkediyoruz ki Berenler, Glorfindeller ya da Ak Gandalflar da olmayacaktı böyle bir dünyada.
Üstün şahsiyetler, demirin örste dövülmesi ve ince ince işlenmesi sonucu ortaya konan nadide bir kılıcın üretimi misali uzun ve çok zorlu, ateşe ve sağlam darbelere maruz kalarak ortaya çıkıyor. Bu da Melkor’a, ya da Morgoth diyelim, bir diğer pencereden baktırıyor bizi.
Morgoth
Ilúvatar’ın Enstrümanı Melkor
Melkor hiçbir zaman ortaya değerli şahsiyetler çıkarma amacıyla adım atmamıştır. Fakat hangi adımı atsa, müziğin ahengini bir süreliğine bozsa dahi, yeni ve daha muhteşem, daha önce hiç duyulmamış yeni bir müziğe sebep oluyordu. Tüm fiilleri ve tahribatları kendi düşüşüne sebep olurken aynı zamanda gizli kalmaması gereken olağanüstü cevherlerin zuhuruna da sebep olmuştur.
Melkor’un açtığı en derin yaralardan birisi Noldor Elfleri arasındaki düşmanlık damarı olmuştu. Fëanor, babasının intikamını ve Silmariller’i geri almak için Teleri Elfleri’nden çaldığı gemilerle Morgoth’un peşine düştüğünde (tarihin o noktasında Melkor artık Morgoth ismiyle anılıyordu) kardeşi Fingolfin’i ve halkını, yola birlikte çıkmış olmalarına rağmen bilerek ve isteyerek geride bırakmıştı. Akrabaları tarafından gadre uğrayan ve geride kalan Fingolfin ve halkının önünde iki seçenek kalmıştı: Ya yola devam etmek uğruna her şeylerini riske edecek ve buzul geçidi Helcaraxë’yi yürüyerek geçmeyi göze alacaklardı ya da boynu bükük bir şekilde Valar’ın karşısına çıkıp af dileneceklerdi. Nitekim iki seçeneği de seçenler olmuştu, ama her iki gurup ta Morgoth’un hiç tahmin ve arzu etmeyeceği güzel meyveler vermişti. Bunlardan birisi kendisinin hiçbir zaman beceremeyeceği, pişmanlık ve tövbeydi. Fëanor’un üvey kardeşi Finarfin ve halkı, nefslerine rağmen vicdan pusulalarıyla Mandos’un huzuruna dönmeyi seçmişti ve bu sayede elflerden tövbe gibi engin bir değer ortaya çıkmıştı.
Melkor ilk tutsaklığı sırasında ne kadar dile getirmiş ve kendini zorlayarak davranışlarına aksettirmiş olsa da iradesinin hakkını verememiştir. Nefsinin emirlerini susturamayıp o zamana kadarki bütün yıkımlarının ve günahlarının pişmanlığında samimi olamamıştır… Tolkien, eserlerinde salt kötülük ya da salt kötü karakter olmadığını ifade eder. Morgoth gibi bir karakterin dahi iyi olduğu bir zaman dilimi, ya da varlıkta bir nokta vardır. O yüzden Melkor’unkine dahi bir düşüş öyküsü olarak bakmamız gerektiğini düşünüyorum.
Helcaraxë’yi geçmeye karar veren Fingolfin ve tebaasına geri dönelim… Onların kulak verdikleri, sadece hırs ve nefslerine ait sesler değildi. İzzetleri kırılmıştı ve ihanete uğramış olmanın içlerinde tutuşturduğu başka motivasyonlar da vardı, adalet duygusu gibi. Hayal kırıklıkları yaşayacaklardı, ihaneti defalarca tadacaklardı, ezeli düşmanları ve uzantılarının elinden yenilgiyi de çok defa tadacaklardı ve binlerce elf ve insan kayıp verilecekti bu süreçte… Müzik’teki karşılığı ezginin bozulması ve kaos olan bu süreç Morgoth’u memnun etmişti. Kendi düşüşü hızla devam ederken o sadece etrafına zarar vermeyle sonuçlanacak fiillere kilitlenmişti. Düşüşünün farkındaydı belki, ama esas farketmediği, nelere sebep olduğuydu.
Yakıp yıkarken, bir elf olan Glorfindel’in kendini feda edip bir Maia seviyesine yükselmesine sebep olmuştu Morgoth. Elf kralı Finrod Felagund’un kendi sonsuz ömrünü ölümlü bir insan olan Beren için feda etmesi gibi keyfiyeti derin olayların yaşanmasına sebep olmuştu. Sağlamyay Beleg’in hayranlık uyandıran kişiliği ve Túrin ile dillere destan elf-insan dostlukları da Morgoth’un sebep olduğu ve daha önce duyulmamış sayısız ezgilerden bir ezgiydi.
Melkor birçok kahramanlığın ve dolayısıyla kahramanın da ortaya çıkmasına sebep olan ateş olmuştur. Ham demirin kılıca doğru yolculuğunu mümkün kılan çekiç ve örs olmuştur. Kendisi düşerken sayısız kahraman doğurmuştur… Kendi düşüşü kendi iradesiyle olmuştur ama ortaya çıkardığı cevherler bir üst iradenin eseri olmuştur.
And thou, Melkor, shalt see that no theme may be played that hath not its uttermost source in me, nor can any alter the music in my despite. For he that attempteth this shall prove but mine instrument in the devising of things more wonderful, which he himself hath not imagined.
J.R.R. Tolkien / The Silmarillion / Ainulindalë
Ve sen Melkor, göreceksin ki biricik mesnedi olmadığım hiç bir ezgi söylenemez, başka kılınamaz müzik bana rağmen. Ve onun teşebbüsü kanıtlayacak, tüm şeyler ve biçimler düzeninde benim çalgımın galibiyetini, onun aklına hayaline gelmeyecek mükemmeliyetini.
J.R.R. Tolkien / Silmarillion / Ainulindalë
And thou, Melkor, wilt discover all the secret thoughts of thy mind, and wilt perceive that they are but a part of the whole and tributary to its glory.
J.R.R. Tolkien / The Silmarillion / Ainulindalë
Ve sen Melkor, dimağındaki tüm fikirleri keşfe dalacaksın burada ve kavrayacaksın onların esas bütünün parçalarından ibaret olduklarını ve onun ihtişamından pay aldıklarını.
J.R.R. Tolkien / Silmarillion / Ainulindalë
YUSUF BİLGE DEMİR
“Morgoth’un Gelişi” © Giovanni Calore
