Orta Dünya Tarihi / Kırmızı Kitap

1

J.R.R. Tolkien’in bizlere bıraktığı metinler üzerinden Orta Dünya tarihini okurken, içeriğin yanı sıra bu içeriğin nasıl oluştuğu hakkında elimizde olan verileri incelediğimizde, Tolkien’in kendisine biçtiği rolün biraz daha değişik olduğunu önceki yazılarda dile getirmeye çalışmıştım. Bu bağlamda Tolkien’in kendisine biçtiği rol, bir yazarlıktan öte sanki bir derleyici/aktarıcı rolüdür. Her ne kadar ilerleyen dönemde yaptığı ve önceki yazılarda değindiğim değişikliklerle bunu dile getirmeyi bıraksa da, bu rol metinlerde aslında içkin bir şekilde yer almaktadır. Elias Lönnrot nasıl Fin halk hikayelerini araştırıp, Kalevala’yı derlediyse, Tolkien de benzer bir şekilde Orta Dünya’nın hikayelerini incelemiş ve bu derlemelerini kitaplaştırmış gibidir.

Efsane-i Tolkien (Tolkien’s Legendarium) içerisinde bilindiği gibi, kabaca Yaratılış destanı, Valar’ın hikayeleri, Elfler’in tarihi ve sonunda da İnsanlar’ın tarihi yer almaktadır. Anlatı, Dördüncü Çağ’ın başları itibariyle sona ermiştir. Bu genel başlıkların yanısıra, ırklar hakkındaki bilgiler, daha önceki yazılarda değinmeye çalıştığım kozmogoni ve kozmoloji de geniş manada Efsane-i Tolkien’de yer almaktadır. Tabi biz okuyucuların temel olarak gördüğü kısım Silmarillion, Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi akışındadır. Christopher Tolkien tarafından sonraki dönemde derlenen History of Middle Earth serisi (12 kitap), Bitmemiş Öyküler, Hurin’in Çocukları gibi eserler sayesinde de, tüm efsane hakkında daha geniş  ve daha detaylı bir bakışa da sahip olmak mümkün olmuştur.

Yine önceki yazılarda bahsettiğim gibi, Tolkien kendisi için ilk kaynağı, Redbook of Westmarch (Kırmızı Kitap) olarak belirtmiştir. Bu kitabın Bilbo, Frodo ve Sam silsilesi ve ardından ise Gondor’un vakanüvisleri sayesinde son haline geldiğine de değinmiştim. Bu kitap özelinde baktığımızda, içeriğin gelişimi öncelikle Bilbo’nun yazdıklarıdır. Bilbo sadece kendi maceralarını yazmakla kalmamış, Shire’dan ayrılıp Rivendell’e gittiğinde burada da, Elf töresini ve tarihini anlatan kitapları da tercüme etmeye başlamıştır. Elfçe’den Tercümeler olarak bilinen bu metinler, üç kalın kırmızı ciltten oluşmaktadır ve Elfler dahi bu çabayı oldukça başarılı bulmuşlardır. Sonuç olarak Redbook of Westmarch; Elfçe’den Tercümeler ciltleri, Bilbo’nun kendisine ait maceraları yazdığı günlüğü, Frodo’nun ve diğer Hobbitler’in Yüzük Savaşı esnasında yaşadıkları ve tüm bunlara ek olarak Frodo’nun ve Pippin’in Kral Elessar’ın (Aragorn) teşvikiyle Gondor arşivlerinden yaptıkları eklerle beraber yaklaşık 80 bölümden oluşan bir eser haline gelmiştir. Frodo bu eseri, Gri Limanlar’dan ayrılırken Sam’e teslim etmiştir. Sam’in yaptığı ekler ve Sam’in ayrılışının ardından, varislerinin Hobbitler hakkındaki ekleriyle genişlemiştir.

Kral Elessar, Thain’in Kitabı olarak da adlandırılan, Kırmızı Kitap’ın bu son halini Gondor’a getirtmiştir. Bu kitabın iki kopyası yapılmıştır. Bunlardan ilki Faramir’in torunu Barahir’i yaptığı kopyadır. Barahir, Kırmızı Kitap’a Kral Elessar’ın vefatının ardından Aragorn ve Arwen’in Hikayesi bölümünü eklemiştir. Diğer bir kopya ise Krallık Yazarı olan Findegil tarafından yapılmıştır. Bu kopyaya Gondor’a ait çeşitli notlar da eklenmiştir. Bunun yanısıra Sam Gamgee’nin varislerinin de geliştirdiği kopyalar mevcuttur. Orijinal Kırmızı Kitap kayıp olsa da, bu kopyaların sürdürüldüğü ve Tolkien’in elindeki kopyanın Findegil’den gelen kopya olduğu düşünülür.

Kırmızı Kitap olarak adlandırılan bu kitabın başlığı önce Bilbo tarafından verilmiş, ardından Frodo tarafından değiştirilmiştir. Bilbo’nun başlığı şu şekildedir:

Metnin Aslı

My Diary. My Unexpected Journey. There and Back Again. And What Happened After. Adventures of Five Hobbits. The Tale of the Great Ring, compiled by Bilbo Baggins from his own observations and the account of his friends. What we did in the War of the Ring.

Çevirisi

Günlüğüm. Beklenmedik yolculuğum. Oradaydık ve Şimdi Buradayız. Ve Sonra Ne Oldu. Beş Hobbitin Maceraları. Büyük Yüzük’ün Hikayesi, Bilbo Baggins tarafından kendi gözlemlerinden ve dostlarının rivayetlerinden derlendi. Yüzük Savaşı’nda ne yaptık.

Frodo, Gri Limanlar’dan ayrılmadan önce Sam’e kitabı teslim ettiğinde bu başlığın üstünü çizmiş ve Kırmızı Kitap’a yeni bir başlık koymuştur:

Metnin Aslı

THE DOWNFALL
OF THE
LORD OF THE RINGS
AND THE
RETURN OF THE KING

(as seen by the Little People; being the memoirs of Bilbo and Frodo of the Shire, supplemented by the accounts of their friends and the learning of the Wise.)

Çevirisi

YÜZÜKLERİN EFENDİSİ’NİN
ÇÖKÜŞÜ
VE
KRALIN DÖNÜŞÜ

(Küçük İnsanlar tarafından görüldüğü şekliyle; Shire’lı Bilbo ve Frodo’nun hatıraları, dostlarının rivayetleri ve Arif’in öğretisi/irfanı.)

Benim için buradaki hoşluk, Yüzüklerin Efendisi kitabını okurken, Frodo’nun verdiği başlık üzerine yazılan bir kitabı okumakta olmamızdır. Tüm bu hikayelerin kaynaklandığı bir kitabın oluşu ve notlara göre Tolkien’in bu kitap doğrultusunda bize bir derleme sunmuş olduğu bilgisi, hem “gerçeküstü” hem de feci şekilde cazip bir arka plan oluşturmaktadır. Henüz hala bu bilgimizi, bu kazımızı derinleştirecek ek bilgilerin mevcut olduğunu da söylemeliyim.

Paylaşın.

Yazar Hakkında

1 Yorum

  1. Hep düşünmüşümdür , Tolkien zaman yolcusu muhakkak diye ama şimdi çok daha farklı bir kapı açtınız. Hem yolcu hem de bir emanetçide olabilir. Kırmızı kitaplar oldukça ve bu emanetçileri anladıkça iyiliğin galip gelmesine olan inancımız artıyor her ne kadar yaşadığımız dünya tersini söylesede.

Reply To koroglan Cancel Reply