Istari’nin Geçmişi / Gandalf’ın Mertebesi

2

J.R.R. Tolkien’in notları arasında, Yüzüklerin Efendisi’nin yayınlanmasının ardından dahi, bazı temel konularda ortaya konulmuş yeni görüşlere rastlayabilirsiniz. Türkçe’ye tercüme edilmiş olan Bitmemiş Öyküler ve henüz tercüme edilmemiş olan History of Middle Earth (HoME) serisinde de bu gibi notların içeriği okuyucularla paylaşılmıştır. Ancak, daha önce Ahmet Mesut Bozkurt’un, Tolkien’in mektupları konusunda dile getirdiği benzer kuşkuya ben de sahibim. Yani, henüz el değmemiş, göz ardı edilmiş ya da bilerek yayınlanmamış başka notlar da olabilir. Hatta bu eserleri basıma hazırlayan ve bu hazırlık sırasında kendi notlarını da ekleyen Christopher Tolkien’in babasının el yazısını okuyamadığı için aktaramadığı yerler de mevcut. 

Konumuza geri dönersek, Gandalf da hikayelerdeki bu değişikliklerden nasibini almış bir karakterdir. Bu değişimler genel hikayenin akışını etkilemese de, bizim Gandalf’ı anlama çabamıza bir derinlik sağlama ihtimali olan değişimlerdir. Gandalf’ın hikayelerinin değişiminde ilk göze çarpan nokta, Gandalf’ın Istari içerisindeki mertebesidir. Tolkien’in mektuplarından, Bitmemiş Öyküler’den ve HoME serisinden bir tarama yaptığımızda, Istari arasında Gandalf’ın mertebesinin ikinci, üçüncü ya da beşinci olduğunu anlatan metinler görebiliyoruz.

Silmarillion’un Valaquenta bölümünün sonunda, Maiar hakkındaki bölümde Olórin’e de kısaca değinilir ve bu iki paragraflık bölüm “Maiar’ın en bilgesi / arifi Olórin idi.” cümlesi ile başlar. Maiar kavramı işin içine girince sadece Istari’den bahsetmediğimizi hatırlamak gerekir. Birinci Çağ’ın büyük kralı Thingol’ün eşi Melian, Melkor’un hem aklını çelmeye çalıştığı hem de nefret ettiği Ossë gibi varlıklar ile Sauron ve Balroglar gibi Düşman’a katılmış olan varlıklar da Maiar’ın arasındaydı. Tüm bu önemli varlıkların arasında Olórin’e en bilge denmesi oldukça önem taşımaktadır. 

Yüzüklerin Efendisi bağlamında konuşursak, hem önceki Ak Divanlar’a liderlik yapan kişinin Saruman oluşu hem de Gandalf’ın Yüzük ile ilgili danışmaya gidip Saruman tarafından tutsak alınması bize Gandalf’ın Saruman’ı lider olarak tanıdığını ve Saruman’ın belirli açılardan Gandalf’tan güçlü olduğunu göstermektedir. Diğer yandan hem Círdan, Gandalf’ı ilk gördüğü anda ondaki farklılığı sezerek, kendisine emanet olan Narya’yı ona vermiştir hem de özellikle Galadriel ve Elrond, Ak Divan’a Saruman’ın değil Gandalf’ın liderlik etmesini istemişlerdir. Bu üç Elf Yüzüğü’nün taşıyıcıları, bir biçimde Gandalf’taki farklılığı sezebilmişlerdir. Buna sebep olarak Gandalf’ın Valinor’da Olórin olarak Elfler ile çok yakın ilişkide olduğunu söyleyebiliriz tabi ki, ama Istari’nin seçilişinde de Olórin’e yani Gandalf’a olan farklı bir teveccühü görebiliyoruz. 

Manwë’nin önderliğinde toplanan bir Valar konseyinde, Manwë Orta Dünya’ya, Sauron’a karşı yapılacak mücadelede Elfler’e ve İnsanlar’a yardım edecek elçiler göndermeye karar verir. Aulë kendi himayesindeki Curunir’i, Oromë ise Alatar’ı elçi olarak seçmişti. Bunun üzerine Manwë, Olórin’in nerede olduğunu sorar ve onu çıktığı bir yolculuktan geri dönmüş bir biçimde kalabalığın en arkasında görür. Manwë, Olórin’in üçüncü kişi olarak bu gruba katılması gerektiğini söyler, ancak Olórin kendi becerilerinin bu görev için zayıf kaldığını, ayrıca Sauron’dan da çekindiğini belirterek geri durmak ister. Buna karşılık Manwë tam da bu nedenlerden ötürü onun gitmesini istediği söyleyerek, Olórin’in de gruba dahil olmasını emreder. Varda ise bu emri “üçüncü olarak değil” sözleri ile destekler, bu sözün söylenmesindeki asıl amaç Olórin’in Istari arasındaki mertebesinin belirlenmesidir. Görüldüğü gibi Olórin aslında Manwë’nin ilk adayıdır. 

Gandalf ve Manwë ile ilişkilendirilen bir diğer hikaye versiyonu da, Tolkien bu hikayeyi devam ettirmese de, bize yeni bir olasılık sunar. Bu hikaye Manwë’nin daha etkin bir biçimde Orta Dünya olaylarına karıştığını anlatma amacıyla yazılmıştır. Söylenen odur ki, Taniquetil’deki gözetleme kulesine çekilirken Manwë’yi görenler, onu Gandalf suretinde görmüşlerdir. Yani hem Orta Dünya’daki Gandalf karakteri hem de Batı’daki Olórin karakteri, Manwë’nin suretlerinden başka bir şey değillerdi. Bu son kısa not ile ilgili Tolkien şu yorumları yapmış:

İşin aslını (haliyle) ben de bilmiyorum, hem bilseydim bile Gandalf’ın kendisinin açıklamamayı uygun gördüğü bir bilgiyi benim gözler önüne sermem hata olurdu. Ama yine de, gerçeğin böyle olmadığını düşünüyorum… Ama Olórin hakkında onun Gandalf kimliği altında sergilediklerinin ötesinde bir bilgiye asla erişemeyeceğiz.

Bitmemiş Öyküler / Istari

“Gri Gandalf – Orta Dünya Sakinleri” İllüstrasyonu © Matthew DeMino

Paylaşın.

Yazar Hakkında

2 yorum

  1. OOOOOO!!
    Çok şaşırtıcı bir neticeye varılmış. Bilmedğim ufuklara yönlendiren tespitler. İlhan Akıncı buralara varmasını başta beklemediğim yerlere varıyor. Her hafta cumartesi günlerini merakla bekliyoruz. Tebrikler…

  2. Bende hep Tombombadil i Manwe gibi hayal ederdim hiç aklıma Gandalf gelmezdi. Kartallar dahada anlam kazanırdı öyleyse.

Reply To berk Cancel Reply