Yuvarlak Dünya

2

Bugüne kadar Efsane-i Tolkien’deki (Tolkien’s Legendarium) kozmogoni (evren doğum) ve kozmoloji hakkında yazdığım yazılarda, J.R.R. Tolkien’in özellikle “düz dünya” ile başlayan ve Númenor’un Batışı ile birlikte yuvarlak hale gelen dünya fikrini aktarmaya ve bazı noktalarda açmaya çalıştım. Önce İki Lamba tarafından aydınlanan dünya, bu lambaların Melkor tarafından yok edilmesi ile birlikte şeklini değiştirmişti. Elfler yıldızların ışığı altında uyandıktan sonra, Valar Arda’yı iki ağaç ile aydınlatmayı başardı. Fakat Melkor bu iki ağaca da saldırdı ve Valar, her bir ağacın kurtardıkları birer meyvesi ile önce Ay’ı sonra da Güneş’i yaptı. İnsanlar ise Güneş’in ilk yükselişi ile birlikte uyandılar.

Tolkien 1958 – 1960 yılları arasında aldığı notlarda, bu bildiğimiz anlatının dışında, daha az mitolojik bir kozmoloji oluşturmuştu. Bu versiyona devam etmese de, notları derleyen oğlu Christopher Tolkien, Tolkien’in bu konudaki alternatif çalışmasını The History of Middle-earth serisinde bizlere sunmuştur. Bu versiyonda dünya en başından itibaren yuvarlak bir forma sahiptir; Arda kelimesi ise Güneş Sistemi’ni değil, sadece yerküreyi (earth) tanımlamaktadır.

Hikayenin bu versiyonunda, İki Lamba tamamıyla ortadan kaldırılmıştır ve bir Númenor efsanesi olarak görülür. Güneş’in ve Ay’ın yaratılışları ise, İki Ağaç’ın meyvelerinden bağımsız ve evveldir. İki Ağaç ve Güneş arasındaki ilişki ise, Ağaçların Güneş’in ışığını saklamaları ile kurulmuştur. Yani Güneş ağaçlardan değil de, ağaçlar Güneş’ten beslenmişlerdir.

Güneş’in yaratılışındaki rol Valar’ın en kutsalı olan, Elfler arasında Elbereth Gilthoniel ismi ile anılan Varda’ya aittir. Varda Eä’ya girmeden evvel, Ilúvatar tarafından huzura çağırılır ve Ilúvatar ona şöyle seslenir:

Metnin Aslı

I will give unto thee a parting gift. Thou shalt take into Eä a light that is holy, coming new from Me, unsullied by the thought and lust of Melkor, and with thee it shall enter into Eä, and be in Eä, but not of Eä.

J.R.R. Tolkien / The History of Middle-earth / Morgoth’s Ring / Myths Transformed

Çevirisi

Sana bir ayrılık hediyesi vereceğim. Sen Eä’ya kutsal bir ışık götüreceksin, Ben’den gelen yeni bir şey, Melkor’un düşüncesi ve şehveti tarafından lekelenmemiş, ve o seninle Eä’ya girecek, ve Eä’da var olacak, ama Eä’dan olmayacak.

J.R.R. Tolkien / Orta Dünya Tarihi / Morgoth’un Yüzüğü / Dönüşen Efsaneler

Güneş yaratıldığında, Arien isimli Maia, Güneş’in koruyucusu olur ve Varda Ilúvatar’ın hediyesini ona emanet eder. Böylece Arda bu ışıkla beraber gelişip aydınlanacaktır, Arda’da hayat meydana gelecektir. Melkor bu durumdan rahatsız olarak Güneş’e saldırır, Arien’i zorla kendisine eş olarak almaya çalışır, fakat Arien onu yakar ve Melkor tamamıyla karanlık bir gölgeye dönüşür. Valar yeniden düzen sağlayana dek, Güneş’in Arda’ya etkisi yakıcı bir hale gelir. 

Ay’ın yaratılışı da İki Ağaç’tan bağımsız ve evveldir. Fakat Ay hakkında farklı spekülasyonlar mevcuttur. Karanlık bir varlığa dönüşen Melkor için artık gece en etkili olduğu zaman haline gelmiştir. Valar gecenin karanlığını delmek için bir çaba içine girer ve Aulë, Ay’ı yapar. Ay hakkında, Arda’dan yapıldığına dair genel bir yorum var olsa da, Eä içindeki Arda’ya benzer  farklı maddelerden yapıldığına dair görüşler de mevcuttur. Ay’ın, İlk Savaş esnasında zarar gören  Arda’dan kopan maddelerden yapıldığına dair notlar da düşülmüştür. Bir diğer yorum ise Ay’ın önce Güneş’e benzer bir şekilde alevlerle yanarak ışık verdiği fakat bunun sonrasında değiştiği şeklindedir. Yine Melkor’un Ay’ın yapılışından ötürü öfke içinde olarak Ay’a saldırdığı ve Ay’ı kendi güvenli alanı yaptığı gibi notlar da mevcuttur. Elflerin ışıkları altında uyandığı yıldızlar ise tamamıyla Varda tarafından yapılmamış, sadece onları örten bulutlar dağıtılmıştır. Varda’nın ise Arda’ya yakın bazı yıldızların yapımında etkisi olduğu belirtilmektedir.

Christopher Tolkien, Silmarillion’da yer alan metnin ilk metin olduğunu belirtirken, bu yeni metnin devam edilebilse daha geniş bir kavramsallık sunabilecek potansiyeli olduğunu belirtir. Fakat diğer yandan, şu anda Simarillion’da yer alan metnin hem çok detaylı olduğunu hem de oturmuş pek çok yanı olduğunu belirterek, babasının bu denemesini bu denli büyük bir değişikliğin etkileri yüzünden yarıda bırakmış olabileceğini anlatır.

Paylaşın.

Yazar Hakkında

2 yorum

  1. “Bir diğer yorum ise Ay’ın önce Güneş’e benzer bir şekilde alevlerle yanarak ışık verdiği fakat bunun sonrasında değiştiği şeklindedir.”

    Kopuz Ata da Semingin gezegeni vardı. Burası bize onu hatırlattı.
    Teşekkürler.

  2. Çok güzel bir yazı olmuş.Çünkü olaya hem tarafsız bakmamızı sağlıyorsunuz hemde ufaktan bakış açınızı sunuyorsunuz.Bu araştırmlarınızın ne kadar değerli olduğunu biliyoruz.En değerli şey olan zamanınızı veriyorsunuz. İnşallah gerek ilhamlar olsun gerek sevgi olsun gerek umut olsun birşeylere dönüşür.Ki eminim çoktan dönüşüyor.Kısacası değerli zamanınızı sevgiye yani zamansızlığa dönüştürüyorsunuz teşekkür ederiz tüm yazarlara. İnşallah hiç bir zaman kesilmeden devam eder.

Reply To alaca Cancel Reply