Yüzük ve Kod Mehdi

“Ana Göz Bilgisayar” tabiri Oktan Keleş’in yazılarını ve eserlerini takip edenler için çok da yabancı bir tabir değil. “Kod Mehdi” makalesinde geçen bu tabiri biraz hatırlayalım:

“Ana Göz Bilgisayar” tüm dünya ülkelerinin oy birliği ile (mecburi) Kudüs’te Mescid-i Aksa’ya konuşlandırılmıştı. Programın içeriği 9 kişinin vücuduna çiplenmişti.

Yüzük üzerine yaptığımız yorumlarda, Orta Dünya’ya ait bir teknoloji olduğunu belirtmiştik. Günümüz teknolojisinin jargonu ile söylemek gerekirse, Sauron yüzüklerden bir ağ oluşturmuştu. Kendisinin taşıdığı Tek Yüzük ise bu ağı tamamen gören ve yöneten bir özelliğe sahipti. Eserde yer alan ünlü manzumede anlatıldığı gibi yüzükler Orta Dünya halklarına dağıtılmıştı.

Üç Yüzük göğün altında yaşayan Elf krallarına,

Yedisi taştan saraylarındaki Cüce hükümdarlara,

Dokuzu ölümlü insanlara, ölmek alın yazıları;

Bir Yüzük gölgeler içindeki Mordor Diyarı’nda,

Kara tahtında oturan Karanlıklar Efendisi’ne.

Bu yüzüklerle Sauron’un amacı, yüzükleri takanların zaaflarından yararlanmaktı. Her birisi kendisinde olan yüzüklerin gücüyle baştan çıkacaktı ama Sauron’un taşıdığı ve kendi gücünü ona aktararak yaptığı Tek Yüzük aracılığıyla Sauron tüm bu yüzükleri kontrol edebilecekti. Tabi yüzükler önemli kişilerde olduğu için onlar aracılığıyla tüm halkları kontrol etmeyi planlıyordu. Bu teknoloji, Yüzük’ün yanında esere ismini veren diğer kavram olan Efendi’nin, yani Sauron’un, diğer iradeler üzerinde hakimiyet kurma ve güç arayışı doğrultusunda ürettiği bir teknolojiydi.

Tolkien’in kendi hikayesinin merkezine koyduğu üç ana temanın, Düşüş, Ölümsüzlük ve Makine olduğunu önceki yazılarda belirtmiştik. Yüzükler zaafları ortaya çıkardı ve halkları birer birer kendi Düşüş’lerine itti. Cüceler belki tam olarak Sauron’un hakimiyetine girmedi ama onların servet zaafları başlarına bir çok bela açtı ve cüce krallıkları bir bir ortadan kalktı. Elflerin zaafları ise Orta Dünya’nın değişimini durdurmak ve kendi bildikleri, sevdikleri halini korumak üzerineydi. Bu da onları gitgide diğer halklara yabancılaştırdı ve uzaklaştırdı. İnsanların zaafı ise diğer bir merkezi tema olan Ölümsüzlük üzerineydi. Bu zaafları, onları yani yüzük taşıyan kralları Sauron’un egemenliğindeki 9’lar haline getirdi. Sauron’un yani dolayısıyla Tek Yüzük’ün varlığına bağlı geçici bir ölümsüzlük verdi onlara.

Tek Yüzük’ün Bilbo gibi bir Hobbit’in elinde aslında bizim anlayabildiğimiz kadarıyla tek bir özelliği vardı ki, bu da takan kişiyi görünmez kılmasıydı. Görünmezlik özelliği Bilbo’ya Hobbit eserinde, ejderha ile olan mücadelesinde bir avantaj sağlamış ve Arkentaşı’nı alıp kaçabilmesinin yolunu açmıştı. Ancak Yüzüklerin Efendisi eserinde, devreye diğer yüzükler de girer ve görünmezlik özelliğinin asıl mahiyeti ortaya konulur. Tek Yüzük’ü parmağına takan kişi aslında farklı bir görünürlük seviyesine gelmiştir, yani yüzüklerden oluşan ağa girmiştir. Bilindiği gibi Frodo yüzüğü taktığında kendisini farklı bir gerçeklik içinde hissetmektedir. Bu hal Amon Sûl tepesinde Tayf’larla karşılaştığında ve Amon Hen tepesinde karşımıza çıkmıştır. Frodo, yüzüklerden oluşan ağa ait sanal bir gerçekliğe geçmektedir. Amon Sûl tepesinde de Tayf’lar, Frodo yüzüğü taktıktan sonra farklı bir biçimde görünmüşlerdir. Gerçek dünyada bir suretleri olmayan bu varlıklar, Frodo yüzüğü taktığı andan itibaren, soluk birer suret olarak belirmektedirler.

…ve Yüzük’ü sol elinin işaret parmağına geçirdi.
Her şey eskisi gibi bulanık ve karanlık kaldığı halde, siluetler aniden korkunç bir biçimde belirginleşiverdi. Kara örtülerinin altını görebiliyordu. Uzun boylu beş siluet vardı: ikisi oyuğun kıyısında duruyor, üçü yaklaşıyordu. Beyaz yüzlerinde keskin ve acımasız gözleri yanmaktaydı; pelerinlerinin altında uzun gri cübbeleri, beyaz saçları üzerinde gümüş miğferleri, pençe gibi ellerinde çelikten kılıçları vardı. Gözleri Frodo’yu bulup içine işledi, hızla üstüne yürüdüler. Çaresiz, Frodo da kendi kılıcını çekti; kılıcı meşale misali, al al pırıldıyor gibi geldi ona. Siluetlerin ikisi duraladı. Üçüncüsü diğerlerinden daha uzun boyluydu: Saçları uzun ve parlaktı ve miğferinde bir taç vardı. Bir elinde uzun bir kılıç, diğerinde de bir bıçak tutuyordu; hem bıçak, hem de bıçağı tutan eli soluk bir ışıkla parlamaktaydı. (Yüzüklerin Efendisi – Yüzük Kardeşliği – Karanlıkta Bir Bıçak)

Daha sonraki bölümde Frodo bu hali “Soluk Kral nerede?” sorusuyla belirginleştirmiştir. Bu soru, diğerlerine karanlık pelerinler içinde suretsiz olarak görünen Tayf’ların, Frodo’ya farklı bir biçimde göründüğünü de anlatmaktadır.

Amon Hen tepesinde ise Frodo, Boromir’den kaçmak için Tek Yüzük’ü takarak görünmez olmuştu. Daha sonrada diğer adı “Görme Tepesi” olan Amon Hen’deki tahttan, parmağında yüzük olduğu halde tüm Orta Dünya’yı gözlemişti. En son olarak Mordor diyarına bakmıştı ve Sauron’un tek göz hali ile karşılaşmıştı.

…Ve aniden Göz’ü hissetti. Karanlık Kule’de uyumayan bir göz vardı. Gözün onun bakışını fark ettiğini biliyordu. Sabırsız, hiddetli bir irade vardı ardında. Ona doğru fırladı göz; adeta bir parmak gibi kendisini aradığını hissetti. Çok kısa bir süre sonra onu mıhlayacak, nerede olduğunu kesin olarak anlayacaktı. (Yüzüklerin Efendisi – Yüzük Kardeşliği – Kardeşlik Dağılıyor)

Son anda Frodo yüzüğü çıkardı ve hazır olmadığı bu yüzleşmeden kurtuldu.

Tolkien’in eserinde tasvir ettiği, Tek Göz şeklinde bir Efendi ve onun 9 hizmetkarı ile yazının başında Oktan Keleş’in “Kod Mehdi” yazısından alıntıladığımız bölüm beraber düşünüldüğünde, çok ilginç ve bir o kadar da hoş bir benzerlik ya da diğer bir deyişle tevafuk içeriyor. Bir de Tolkien’in makina üzerinde ısrarla durması, makinaların gelecekte kendilerine hizmet edecek ayrıcalıklı bir sınıf oluşturacağı yorumları eklenince bu tevafukun ilginçliği ve hoşluğu katmerleniyor. Bize de benzerlikleri genel olarak aşağıdaki gibi ortaya koymak düşüyor.

• Yüzüklerin oluşturduğu ağ – interx
• Sauron’un Tek Göz görünümü – Ana Göz Bilgisayar
• Çip takan 9’lar – Yüzük takan 9 Yüzük Tayf’ı