Tolkien’in İki Yaşamı

0

Tolkien hakkında yazdığı biyografisi ile meşhur Carpenter, iki Tolkien olduğunu söyler: Biri akademisyen, diğeri ise Yüzüklerin Efendisi’nin yazarı olan. Tolkien’in hayat hikayesine daha derince bakıldığında ise farklı bir gerçek daha ortaya çıkar: Tolkien’in gerçekten iki yaşamı vardır ama bunların ayrımı bildiğimiz ve bilmediğimiz yaşamlar olarak yapılmalıdır. Bildiğimiz kısma Carpenter’ın biyografisinde geçen ve pek çok başka biyografide de az fark ile benzer bir biçimde tekrar edilen bilgiler olarak bakabiliriz. Genel bilgi edinmek isteyen okuyucuyu mevcut biyografilere yönlendirerek biz bilinmeyen Tolkien’i açığa çıkarmaya çalışalım.

İkili Yaşamın Zorlukları

Her gizli yaşam için bir perdeye ihtiyaç duyulur. Gizli yaşamın ihtiyaç duyduğu zamanı satın alacak ve genel olarak herkesin bildiği yaşamınız ile ilgili uyumlu ve gözlerden uzak aktiviteler için bahanelere, işlere, meşguliyetlere ihtiyaç olur.

Tolkien’in yazı hayatındaki gecikmeler ile ilgili olarak en fazla kullandığı bahaneler: Ekstra para kazanmak amacıyla okuduğu sınav kağıtlarının kendi takviminde gecikmelere sebep olması ve yine ekonomik sebeplerle -özellikle İrlanda ve İskoçya bölgelerindeki- üniversitelerde verdiği konferanslar…

Öncelikli olarak Tolkien’in çok sayıda konferans verip vermediği ve İrlanda ve İskoçya gibi bölgelere hemen hemen her yaz tatilinde ortadan kaybolmasına sebep olacak kadar yoğun seyahatleri olup olmadığı meselesini masaya yatırabiliriz.

Bilineceği üzere Tolkien’in, hakkında çok sayıda akademik makale bulunan ve Verlyn Flieger’ın notlandırdığı özel bir baskısı da olan Peri Masalları Üzerine isimli bir eseri bulunur. Bu eser orijinal olarak yazılmamıştır. Tolkien’in yaptığı bir konuşmanın transkriptinden ve Tolkien’in notlarından yola çıkarak sonradan kitaplaştırılmıştır. Buradan çıkarabileceğimiz sonuçlardan biri yazarın yaşadığı dönem itibariyle konuşmalarının kaydının takip edildiği ve fikirlerinin değerinin anlaşıldığı olacaktır. Düşünceleri hak ettiği değeri ve ilgili kitlesini bulan bir akademisyenin -bazı mektupların ve biyografi yazarlarının ima ettiği gibi çok uzun süren seyahatlere ihtiyaç duyacak konferans programları da var ise- yaptığı konuşmalardan daha fazla not elimize ulaşmalı, en azından Peri Masalları Üzerine örneğinde olduğu gibi, bu konferans serilerinden bazıları kitaba dönüşmüş olmalıydı. Ancak bu konferanslar/konuşmalar ve akademik irtibatlarla ilgili çok az sayıda kayda sahibiz.

Tolkien’in özellikle iki dünya savaşı arasındaki yıllarda yaptığı akademik amaçlı seyahatlerin hemen hemen hiçbir hatıratta veya biyografide içerik olarak bir yansımasını görmemekteyiz. Bu konferanslara katılan insanları bulmak ihtimali dahi oldukça ciddi bir araştırmanın sonunda ancak küçük veya hiç olmayan bir şansa sahip.

Sonuç olarak; Tolkien eğer ikinci ve gizli bir yaşama sahip ise bu konferanslar bu yaşam için gerekli bahaneyi üreten ve Tolkien’in bulunması gerekli olan yerlerde bulunmasını gerekçelendiren bahaneler olabilir. En azından bu ihtimal göz ardı edilebilecek durumda değildir.

Bu tarz akademik faaliyetlerin, özellikle Oxford’daki kadrosunun haricinde olarak yapılanların -Humphrey Carpenter’dan da anlayabileceğimiz üzere- ekonomik ihtiyaç ile gerekçelendirildiğini görmekteyiz. Bunun için dönemin İngiltere ekonomisine ve Tolkien’in finansal durumuna ve yaşamına biraz daha yakından bakarak “Tolkien’in ekonomik açıdan gerçekte onu ek işler yapmaya zorlayan bir sıkıntısı var mıydı?” sorusuna cevap aramalıyız.

Dönemin İngiltere Ekonomisi

İngiltere’nin başlıca ekonomik problemleri aşağıdaki ana başlıklar halinde sıralanabilir:

  1. İngiliz para birimi Sterlin’in altın standardına bağlanması sonucu yabancı para birimleri karşısında değer kazanması ve buna bağlı olarak İngiliz mallarının ihraç maliyeti artarken, ithalatın ucuzlaması, İngiliz kökenli endüstriyel ürünlerin rekabet gücünü kaybetmesi,
  2. İngiliz endüstrisine enerji üzerinden maliyet avantajı kazandırmak için kömür işçilerinin çalışma sürelerinin arttırılması ve ücretlerinin düşürülmesi ve buna bir tepki olarak grevlerin başlaması,
  3. Grevler sonucu kısa vadede kömür işletmelerinde istenen verime ulaşılamaması ve bunun maliyet enflasyonuna sebep olması,
  4. 1929 krizinin saydığımız gelişmeler üzerine İngiltere’yi çok kırılgan bir pozisyonda yakalaması ve ülkenin genelinde %40’a kadar ve kuzey doğu bölgelerinde %70’e kadar çıkan işsizlik,
  5. Tarımda, makineleşmeden kaynaklanan maliyetlerin mevcut koşullarda yönetilememesi ve tarım işletmelerinin iflası.

Özetle; Dünya Savaşı’nı kazanan İngiltere, ekonomik savaşı kaybeden ve tarımdan endüstriye kadar hiçbir alanı planlayamayan ve yanlış ekonomi kararlarından çabuk dönemeyen bir görüntü taşır. İşin ilginç yanı tüm bu ekonomik yıkım görüntüsünden büyük ölçüde üniversitelerin korunmuş olmasıdır.

Cambridge ve Oxford gibi iki kurumu ve bazen İngiltere’nin diğer önde gelen üniversitelerini de ifade için kullanılan bir terim vardır: “Oxbridge”. Özellikle “Oxbridge” denen çerçevede kalan kurumlar, yaşanan tüm sorunlara rağmen ekonomik imtiyazlarını ve eğitim ile ilgili teşviklerini ve düzenli olarak artan ücret grafiğini büyük ölçüde korur. Tolkien gibi Oxbridge’de işi/kadrosu olan sayılı akademisyen için ekonomik kriz, gazetelerden takip edebilecekleri bir şeydir sadece.

J.R.R. Tolkien'in mezun olduğu ve uzun yıllar hocalık yaptığı Oxford Üniversitesi

J.R.R. Tolkien’in mezun olduğu ve uzun yıllar hocalık yaptığı Oxford Üniversitesi

Dolayısıyla ekonomik kriz bu durumda olan insanlar için daha kolay bir geçim sağlamanın da aracı haline gelir. Ortalama gelir durumunun düşmesinin ve bazı bölgelerde %70’lere varan işsizliğin bir sonucu olarak pek çok eşya ve gayrimenkul, maliyetinin dahi altında fiyatlarla el değiştirmeye başlar ve az bir nakit için yüksek bir alım gücü oluşur. Bu açıdan dönem, Oxbridge akademisyenleri için finansal sıkıntıların olmadığı bir zaman aralığını işaretler. İngiltere’nin akademisi ve yargı sistemi için genel politikasının tarihsel olarak hep bu yönde olduğunu belirtelim.

Tolkien’in Finansal Durumu ve Dönemin Yaşam Maliyetleri Üzerine

Wayne Hammond ve Christina Scull’ın Kronolojisi’nden öğrendiğimiz kadarıyla Tolkien’in Oxford Pembroke College’daki kadrosuna atandığı dönem geliri yıllık 1000 Sterlin kadardır. O dönem itibarıyla bu meblağ, İngiltere’deki ortalama ücretin yedi katına denktir. Bugünün rakamlarıyla düşünüldüğünde yaklaşık olarak 140.000 Sterlin gibi bir rakama denk geleceği hesap edilebilir.

En önemli harcama kalemlerinden biri olan sağlık giderlerinin göreceli olarak daha az olduğu ve barınma giderlerinin de bugüne oranla çok ucuz olduğu hesap edildiğinde, alım gücü itibariyle söz konusu gelirin daha yüksek bir değere tekabül edeceği de düşünülebilir.

Bu dönemde İngiltere’de tütün bugün olduğu gibi ağır biçimde vergilendirilen bir ürün değildir ve aşırı kullanımı dahi Tolkien’in geliri için bir risk oluşturmaz. Mektuplarda bahsolan sağlık sorunlarının hiçbiri yüksek maliyetli bir tedaviyi gerektirecek düzeyde değildir. İlaç sektörü henüz farmakolojik ar-ge çalışmalarını fiyatlandıran bir sömürü aracına dönüşmemiştir ve genel ekonomik görünümün olumsuz olmasından dolayı barınma/ev maliyeti de göreceli olarak düşüktür.

Tolkien’in diğer önemli maliyet kalemi olan kitap alımı ise kütüphanesinin büyüklüğü ve ikinci el kitap alma alışkanlığı birlikte ele alındığında ancak bütçesini %2-3’lük bir kısmına denk gelebilecek kadardır.

Tolkien’in şahsi olarak hayatında herhangi bir lükse yer vermediğini ve en büyük iki şahsi harcama kaleminin tütün ve kitap olduğunu düşünürsek, “ekonomik sıkıntılar” başlığı altında yapılan ek işlerin aslında sadece ikinci/gizli bir hayat için gereken zamanı kazanmak adına üretilen bahaneler gibi gözükeceği sonucuna varabiliriz.


Not: Bu yazıdaki bakış açısının daha iyi anlaşılabilmesi adına “Bilinmeyen Tolkien” ve “Tolkien ve İstihbarat” yazı dizilerine başvurulabilir. Ayrıca bu çerçevede bir süre daha yayınlayacağımız diğer yazılarımız da sırayla dikkate alınabilir.


‘Oxford Üniversitesi’ Fotoğrafı © Chris Chabot

Paylaşın.

Yazar Hakkında

Leave A Reply