Orta Dünya Tarihi / Unutulmuş Tarih

J.R.R. Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi için yazdığı ve ikinci basımda değiştirdiği önsözde değindiği bir diğer önemli konu ise eserin içeriğine yöneliktir. Tolkien, Yüzüklerin Efendisi’ni Hobbit ile karşılaştırarak, bu hikayenin daha karanlık olduğunun altını çizer. Hobbit eserinde hissedilen ama anlatılmayan karanlık ya da diğer bir tabirle Düşman, Yüzüklerin Efendisi’nde eserin isminde nitelenecek kadar baskın bir şekilde yer almaktadır. Bu nedenle Tolkien bu eseri çocuklar için pek de uygun görmez. 

It is, in fact, not a book written for children at all; though many children will, of course, be interested in it, or parts of it, as they still are in the histories and legends of other times (especially in those not specially written for them).

J.R.R. Tolkien / The History of Middle-earth / Vol. 12 /
The Peoples of Middle-earth / The Appendix on Languages

Bu, aslında, çocuklar için yazılmış bir hikaye hiç değildir; gerçi bir çok çocuk, tabi ki, hikayeye ya da bazı bölümlerine ilgi duyacaktır, ki bazıları başka zamanların tarihlerinin ya da efsanelerinin içersinde yer almaktadır (özellikle onlar için yazılmamış olanlarda).

J.R.R. Tolkien / Orta Dünya Tarihi / 12. Cilt /
Orta Dünya Halkları / Diller Üzerine Ekler

Tolkien, alıntının son cümlesinde görüldüğü gibi, bize yine başka bir kapı açmıştır. Buradaki iddiası, Yüzüklerin Efendisi’nin hikayesinin belirli parçalarının başka tarihlerde ya da efsanelerde yer alıyor oluşudur. Tolkien yine aynı önsözde, kendi emeğinin bir derleme (composition) olduğunu da belirtir; hatta çocuklarına da bunu yaparken kendisine verdikleri destekten dolayı ayrıca teşekkür eder. Geçtiğimiz yazılarda değindiğim konularla bu iddiayı birleştirdiğimizde, karşımıza yazdığı eseri var olan kaynaklardan derleyen ve başka efsaneler ve tarihi anlatılarda parça parça yer alan tarihi bir hikayenin aslını anlatan bir aktarıcı karakter çıkmaktadır.

Önsözde biraz daha ilerlersek, Tolkien hem İngiltere’den hem de Amerika’dan aldığı onlarca mektupta yer alan Hobbit’in devam hikayesi talebine karşı olan olumlu kanaatini belirtirken yine bize bir kapı aralar:

I am surprised and delighted to find from numerous letters that so many people, both in England and across the Water, share my interest in this almost forgotten history; but it is not yet universally recognised as an important branch of study. It has indeed no obvious practical use, and those who go in for it can hardly expect to be assisted.

J.R.R. Tolkien / The History of Middle-earth / Vol. 12 /
The Peoples of Middle-earth / The Appendix on Languages

Beni şaşırtan ve memnun eden, İngiltere ve Su’yun öte yanından gelen sayısız mektupta gördüğüm birçok insanın, benim neredeyse unutulmuş olan bu tarihe ilgimi paylaşmalarıdır; ama bu henüz herkesçe fark edilen önemli bir çalışma alanı değildir. Hatta görünen bir faydalı kullanımı da yoktur, ve buna dahil olanların destek bulmaları pek mümkün değildir.

J.R.R. Tolkien / Orta Dünya Tarihi / 12. Cilt /
Orta Dünya Halkları / Diller Üzerine Ekler

Bu önsözün yeni versiyonunda Tolkien’in tavrı eserin yazarı gibidir. Fakat değiştirilen önsöze döndüğümüzde kendini bambaşka bir yerde konumlayan bir Tolkien ile karşılaşırız. Bu önsöze göre Tolkien, efsaneler ve tarihi anlatılarda ancak parçaları yer alan unutulmuş bir tarihin derleyicisi konumunu kendine biçmiştir. Bu derlemeyi de Bilbo’nun yazmaya başladığı ve ardından Frodo, Sam ve Gondor tarihçilerinin genişlettiği ve bizim varlığı hakkında bir bilgimiz olmayan bir kitaptan yapmıştır.

Tolkien, ikinci baskıya yazdığı önsözde bu yaklaşımı neredeyse tamamıyla terketmiş gibidir; yine de bir kaç imaya rastlamak mümkündür. Fakat asıl önemli imalar, çokça alıntı yaptığımız Milton Waldman’a yazılan mektupta yer almaktadır. Tolkien bu mektupta, yazım sürecini şu sözlerle tarif etmiştir: 

…yet always I had the sense of recording what was already ‘there,’ somewhere: not of ‘inventing’.

Letters of J.R.R. Tolkien / Letter 131

…yine de her zaman, zaten ‘orada,’ bir yerlerde olanı kaydetme hissine sahiptim: ‘uydurma/icat etme’ değil.

J.R.R. Tolkien’in Mektupları / 131. Mektup

Yine aynı mektupta Hobbit eseri hakkında da şunu yazmıştır:

…I did not know as I began it that it belonged. But it proved to be the discovery of the completion of the whole, its mode of descent to earth, and merging into ‘history.’

Letters of J.R.R. Tolkien / Letter 131

…Ona başladığımda aidiyetini bilmiyordum. Ama kanıtladı bütünün tamamlanışının keşfi olduğunu, dünyanın mirası olma halini, ve ‘tarih’ ile birleşimini.

J.R.R. Tolkien’in Mektupları / 131. Mektup

Tolkien’in ilhamının kaynağı benim için hala bilinmezliğini koruyor, çünkü dil üzerinden yola çıkan ve ortaya koyduğu eserlerin içeriğinin bilmediğimiz tarihle ilişkilendiren bu eşsiz kişinin, bu yöntemi de kendi gibi eşsiz ve biricik. 

Peki bu aktarıcı/çevirmen/derleyici konumunu tüm Efsane-i Tolkien’de (Tolkien’s Legendarium) görüyor muyuz? Gelecek yazılarda bunu arayacağım.