Karanlık Ağaç

3

Bildiğimiz gibi Yüzük Savaşı’nın ardından Gondor’a kral geri dönmüştür ve genel bir huzur havası tüm Orta Dünya’ya yerleşmiştir. Elflerin etkinliği git gide azalırken Orta Dünya’nın hakim unsuru İnsanlar olmuştur. Biz okuyucular J.R.R. Tolkien’in bıraktığı noktadan ilerisini maalesef detayları ile bilmiyoruz, ancak Tolkien’in Yüzük Savaşı ile biten Üçüncü Çağ’ın ardından gelen Dördüncü Çağ ile ilgili de kısa notları bulunmaktadır. Bu notlar kısa da olsa bizlere bir bakış açısı vermektedirler. 

Aslında Tolkien, Dördüncü Çağ ile ilgili kısa bir hikaye yazma girişiminde bulunmuş, fakat kısa bir sürede bu girişiminden vazgeçmiştir. Bu konu hakkında mektuplarında şöyle bir bölüm vardır:

Mordor’un Düşüşü’nün 100 yıl sonrası hakkında bir hikaye yazmaya başladım, ancak bunun oldukça meşum ve kasvetli olduğu ortaya çıktı. Artık İnsanlar ile uğraştığımız için, onların doğasının en pişmanlık verici unsuru ile ilgilenmemek kaçınılmazdı: iyi olana çabucak doymaları. Böylelikle Gondor’un huzur, adalet ve refah dönemindeki insanlar memnuniyetsiz ve rahatsız bir hale geldiler – Aragorn’un soyundan gelenler kral ve yönetici iken – Denethor gibi hatta daha da kötü. Bir şeytani dinin merkezinde olduğu, isyankar kumpasların ortaya çıkışının çok erken dönemde olduğunu gördüm; Gondorlu çocuklar Ork oyunu oynayıp etrafa zarar veriyorlardı. Bu kumpas hakkında, ortaya çıkışı, keşfedilişi ve dağıtılışı hakkında bir gerilim yazabilirdim – ama bu sadece o kadar olurdu. Yazmaya değmez.

The Letters of J.R.R. Tolkien’in Mektupları / 256. Mektup

Tolkien, The New Shadow / Yeni Gölge adını verdiği bu hikayeyi devam ettirmedi, ancak bu hikaye Tolkien’in vefatının ardından oğlu Christopher’ın derlediği Orta Dünya Tarihi’nin The Peoples of Middle-earth edisyonunda yayınlandı. 13 sayfadan oluşan bu denemede Borlas ve Saelon isimli iki Gondorlu’nun diyaloglarını görürüz. Bu diyaloglardan öğrendiğimiz kadarıyla Yüzük Savaşı’ndan 220 yıl sonra (alıntıda 100 yıl olan süre, yazım sırasında Tolkien tarafından 220 yıl sonrası olarak adreslenmiştir) Dark Tree / Karanlık Ağaç isimli bir kült ortaya çıkmıştır. Herumor isimli bir karakter tarafından liderlik edildiğini öğrendiğimiz bu kültün şeytani oluşu dışında, eylemleri ve etkileri hakkında pek bir bilgimiz yoktur. Ancak anlaşıldığı kadarıyla bu kült özellikle gençleri etkileyen bir kült haline gelmiştir. Yüzük Savaşı neslinin ardından gelen, barış ve refah döneminde yaşayan yeni nesil, bu kültten etkilenmiş görülmektedir. 

Hikayenin bundan sonrası Tolkien tarafından yazılmamış olduğundan ötürü net bir yorum yapmak çok mümkün değildir. Diğer yandan Tolkien’in özellikle mektuplarında değindiği şey, Kötü olanın er ya da geç form değiştirerek yine ortaya çıkacağıdır. İnsanların Çağı’nda bu form ne aslında bir Valar olan Melkor tarafından ne de aslında bir Maiar olan Sauron tarafından temsil edilmiyor gibi gözükmektedir; bilakis İnsanlar’dan birisi ya da bir grup tarafından temsil edilmektedir. 

Diğer ilgi çekici unsur ise bu kültün adının Dark Tree / Karanlık Ağaç oluşudur. Tolkien için ağaçların önemi oldukça yüksektir, hatta Tolkien bize yaşayan ormanlar, ruhu olan ormanlar gibi kavramların yanında Ent gibi bir varlık sınıfını da sunmuştur. Bu ilgisine rağmen Tolkien, diğer yandan bize Mirkwood gibi karanlığın çöktüğü ormanları ya da Yaşlı Söğüt Adam gibi farklı davranan ağaçları da anlatır. Bu manada Tolkien’in ağaç kavramına yaklaşımında Kur’an’daki anlatımlarla da hoş bir benzeşme görülmektedir. Kur’an’da da ağaçlarla ilgili pek çok olumlu anlatımın yanında, özellikle zakkum ağacı özelindeki olumsuz anlatım dikkat çekicidir: 

Muhakkak ki Biz, onu (zakkum ağacını) zalimler için fitne (imtihan) kıldık. Muhakkak ki o (zakkum ağacı), cahîmin (cehennemin) dibinde çıkan bir ağaçtır. Onun meyveleri şeytanların başları gibidir. Muhakkak ki onlar, mutlaka ondan (zakkum ağacından) yiyecek, böylece onunla karınlarını dolduracak (doyuracak) olanlardır. Sonra da muhakkak ki onlar için onun üstüne, mutlaka hamim (kaynar su) karıştırılmış (içecek) vardır. Sonra muhakkak ki onların mercileri (dönüşleri), kesinlikle cehennemedir.

Saffat Suresi / 63-68. Ayetler

Yukarıda verdiğimiz mealde “cahim” kelimesi cehennem olarak çevrilmiştir, ama bunun yanında “çılgınca yanan ateş”, “cehennem ateşi” gibi çeviriler de mevcuttur. Zakkum ağacının zalimlere imtihan oluşu kavramında da, sadece eylemlerinde zalim olanları değil, nefsine zulmedenleri dikkate almak bizleri daha kapsayıcı bir anlama ulaştıracaktır. Şeytani bir inanışa dönen Númenor’un batışından önceki dönemde, son kral Ar-Pharazôn ve takipçilerinin hali de benzer bir şekilde hem eylemlerinde zalimlik hem de nefislerine zulüm içermekteydi. Bildiğimiz tarihi göz önüne aldığımızda, Tolkien’in Kötü olanın form değiştirerek sürekli ortaya çıkacağına dair düşüncelerinin ne kadar yerli yerinde olduğunu görebiliriz. 

Tolkien’in nasıl bir ilhamla, İnsanlar arasından çıkacak olan ve Kötü’yü temsil edecek olan külte Karanlık Ağaç adını verdiğini bilemiyoruz ama Tolkien’in günümüzde de Kötü’nün temsil edildiğine dair düşüncelerini mektuplarında yakalayabiliyoruz. Daha önceki Düşman yazılarında da Tolkien’in bu düşüncelerini özetlemeye çalışmıştım. İlerleyen yazılarda günümüzün Düşman’ı hakkında Tolkien’in bakış açısından faydalanarak bazı tespitler yapacağım.


‘Karanlık Ağaç’ İllüstrasyonu © Andreas Rocha

Paylaşın.

Yazar Hakkında

3 yorum

  1. Yine dikkat çekici bir konu bulabilmiş İlhan Akıncı… Zannediyorum 100 yazı daha yazsa yine sonra yazacak bir şeyler bulabilir.

  2. Merak ettiğimiz konuları buradan sorabiliyormuyuz?
    Mesela Tolkien eserlerinde hikayelerin versyonşarını daha önce taslakları olduğu söyleniyor.
    Yani yayın evlerinin hikayeye devam etmelisin taleplerine karşın taslaklar hazırlıyor. Frodonun olmayışı hatta bazı taslaklarda gandalfın bile olmayışından bahsediliyor.Birçok taslağın olduğu bilgisi doğrumudur?

    Tolkien eserlerinde bazen görmüş gibi anlatımlar yapıyor bazen ise üretmiş – yazmış gibi anlatımlar yapıyor.Tolkien efsanesine yazarların bakışı nedir tam olarak? Herkesin kendisine göre bazı inandığı çıkarımlarımı olmalı yoksa?

    Teşekkürler.

Leave A Reply